عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ علیهالسلام قَال: إِنَّمَا سُمِّيَ الْقَائِمُ مَهْدِيّاً لِأَنَّهُ يَهْدِي إِلَى أَمْرٍ قَدْ ضَلُّوا عَنْهُ وَ سُمِّيَ بِالْقَائِمِ لِقِيَامِهِ بِالْحَقِّ.
امام صادق علیهالسلام فرمود: قائم را مهدى خوانند براى آنکه به دین گمشدهاى راهنمایى کند، و اینکه او را قائم نامند براى آن است که به حق قیام فرماید.
(ارشاد، شیخ مفید، ج٢، ص٣٨٣)
راهبرد تولی برای شیعیان عصر غیبت در روایات صادقین(ع)
تبهای اولیه
حجت الاسلام و المسلمین سید ابراهیم معصومی در مصاحبه خود با انجمن علمی مهدویت حوزه، تولی را یکی از راهبردهایی عنوان کرد که امام باقر(ع) و امام صادق (ع) برای شیعیان در عصر غیبت ارئه کردند:
تولّی بر وزن ترقّی مصدر باب تفعّل از ماده «ولی» و در لغت به معنای پذیرش ولایت و کسی را ولیّ خود قرار دادن است. ولیّ در زبان عرب به معنای دوست، یاور و سرپرست آمده است. چنانکه مصدر آن «ولایت» نیز به معنای دوستی، یاوری و سرپرستی استعمال شده است. بنابراین تولّی هم می تواند به معنای پذیرش دوستی و کسی را دوست خود قرار دادن باشد و هم می تواند به معنای پذیرش سرپرستی و کسی را سرپرست خود قرار دادن. اما با توجه به موارد استعمال این کلمه در آیات و روایات می توان گفت که دوستی و سرپرستی لازم و ملزوم یکدیگرند و پذیرش دوستی مقدمه پذیرش سرپرستی است.(دهخدا، ۱۳۷۷، ج۵، ص۶۲۷۲. طباطبایی، ۱۳۷۴، ج ۹، ص،۵۴۳).
همچنانکه که درباره شرایط سیاسی اجتماعی شیعیان عصر صادقین(ع) گفته شد به لحاظ شرایط خفقانی که شیعیان را احاطه کرده بود و آنها به راحتی نمی توانستند با یکدیگر ارتباط برقرار کنند و همچنین به خاطر حفظ جان خود به تقیه و مدارا امر شده بود ترس آن می رفت که جامعه شیعی در مدت زمانی، به دلیل تقیه و آشکار نکردن اعتقادات خود، در دل سایر مذاهب اسلامی هضم شده و چیزی از تشیع باقی نماند، لذا صادقین(ع) برای حفظ و تقویت اعتقادات آنها، استراتژی تولی و تبری را مطرح کرد تا شیعیان در عین اینکه ظواهر خود را همسان حاکمیت قرار دهند اما در دل محبت به اهل بیت(ع) و دشمنی دشمنان اهل بیت(ع) را داشته باشند، این حرکت یک معیار و راهبرد از طرف ایشان برای شیعیان ارائه گردید.
درباره تولی روایات متعددی از امام باقر و امام صادق(ع) در قالب راهبرد تولی مورد بررسی قرار می گیرد.
امام باقر(ع) روایاتی را برای شیعیان درباره محبت و ولایت مداری نسبت به اهل بیت(ع) و امام زمان(عج) ارائه فرمودند که در ذیل به آنها پرداخته می شود.
ابوحمزه ثمالی (ره) درباره اهمیت ولایت اهل بیت(ع) از امام باقر چنین نقل می کند:
به حضرت باقر(ع) گفتم: یابن رسول الله (ص) فدایت شوم، شخصی روز روزه دار و شب به عبادت می گذراند و صدقه می دهد و جز خیر و خوبی از او نمی دانم جز آن که اقرار به ولایت شما ندارد؟ می¬گوید: امام (ع) تبسم کرد و فرمود: ای ثابت، من در برترین مکان های زمین هستم اگر بنده ای همیشه در سجده در میان رکن و مقام باشد تا پایان عمر که از دنیا برود ولی ولایت ما را نشناسد این عبادت سودی به حال او ندارد(نوری، ۱۴۰۸، ج، ۱ ص ۱۵۰)
امام باقر (ع) درباره محبت نسبت به مهدي موعود (عج) مي فرمايد:
هر كس دوست دارد خدا را ملاقات كند، در حالي كه ايمانش كامل و اسلامش نيكو باشد، پس دوست دار حضرت حجت صاحب الزمان منتظر باشد(مجلسی، ۱۴۰۳، ج۳۶، ص ۲۹۶).
بنابراين، ايمان با محبت و ولايت امام عصر (عجل الله تعالي فرجه الشريف) كامل مي شود و يكي از وظايف شیعیان، دوستي ایشان و تقويت آن در قلوبشان است.
امام صادق(ع) نیز روایاتی را برای شیعیان درباره محبت و ولایت مداری نسبت به اهل بیت(ع) و امام زمان(عج) ارائه فرمودند که در ذیل به آنها پرداخته می شود.
امام صادق (ع) در باره محبت و دوستی نسبت به اهل بیت(ع) در زمان غیبت ایشان می فرماید:
چون بهروزى گرفتار شدى كه در آن امامى از آل محمد [صلّىاللَّهعليهوآله] را نديديد، پس دوست بدار هر كه را دوست مىداشتى و دشمنبدار هر كه را دشمن مىداشتى و به ولايت هر كه سر مىسپردى، گردن گذار و امر فرج را صبح و عصر منتظر باش(النعمانى، ۱۴۰۳ق، ص ۱۰۴).
در حديثي امام صادق (ع) از پدرانش از امام علي (ع) نقل می کنند که آن حضرت فرمودند:
برادرم رسول خدا به من فرمود: کسي که دوست دارد خدا را ملاقات کند در حالي که ايمانش کامل و اسلامش نيکوست پس بايد تحت ولايت حجت صاحب الزمان قرار گرفته و او را دوست بدارد(مجلسی، ۱۴۰۳ق، ج ۳۶ ص ۲۹۶)
راهبرد تولی که تبلور روایات نورانی فوق است، بیانگر این مطلب است که اگر شیعیان بخواهد در عصر غیبت همچنان بر روی خط اصیل اسلامی حرکت کند و منحرف نشود باید تولی خود را نسبت به کسانی که خداوند در قرآن فرموده حفظ کنند و الا دچار مشکلات همان کسانی میشوند که از مسیر ولایت دور شدند، این راهبرد در عین ظرافت، مرز بین هدایت و گمراهی را در خود نشان میدهد.
دسته بندي:
- بازدید: ۷